رابطه نقاشي با شخصيت كودك

كودكان در نقاشيهاي خود درون خود را نشان مي دهند وشخصيت واحساس خودرامنعكس مي كنند بنابراين تصوير رواني كودك را مي توان ازلابه لاي خطوط رسم شده استخراج كرد.

كودكان جاه طلب يعني آنهايي كه درهرموقعيت وزماني مي خواهند خود را به رخ ديگران بكشند داراي سبكي از نقاشي خواهند بود كه به هنگام نقاشي كردن حتي الامكان تمام فضاي باز خطوط يا كاغذ را مي پوشانند .قسمت بالاي صفحه نشان دهنده ايده آلهاي فرد،قسمت پايين صفحه مبين سائقه هاي ابتدايي و قسمت مياني من روزمره يا تمايلات عادي مي باشد.كودكاني كه رسم ونقاشي آنها باتناسب برروي كاغذرسم شده باشد ،كودكاني ؟آرام هستند .كودكاني كه فضارا بهتر ازديگران حس مي كنند داراي قابليت درك بهتري هستند .به كار گيري فضا نشان دهنده ارتباط وطريقه واكنش و محيط اطراف كودك است .گرايشي كه كودك براي خارج شدن ازكادر كاغذ دارد ،نه تنها بيانگر خصوصيات كودكان كوچك و عقب مانده اي است  كه كنترل عضلاني ندارند ،بلكه در ميان كودكان بزرگتري هم كه ازكمبود محبت رنج مي برند وكمتربه خود اعتماد دارند ودر نتيجه متكي به محيط اطرافشان هستند ،ديده مي شود.اين كودكان به طور اغراق آميزي درجستجوي توجه وكمك هستند تا كمبود اعتماد  به خود را كه مخصوص انسانهاي نا مطمئن است جبران كنند .كودكان خجالتي و كمرو نيز در گوشه كاغذ ويا در قسمت محدودي از فضاي كاغذويا بر روي كاغذ كوچكي نقاشي مي كنند.زيرا در مقابل سطح كاغذهاي بزرگ خود را گم مي كنند واين نشانگر عدم اعتماد و اطمينان به خود است .كودكاني كه در نقاشيهايشان اين حالت را نشان مي دهند احتياج به تشويق و زيادي دارند.از نظر كاندينسكي قسمت بالاي صفحه مبين تصورات آرامش دهنده و احساس آرامش و آزادي و پايين صفحه نشانه فشار و سنگيني است.درواقع كودكاني كه تمايل به نقاشي در پايين صفحه دارند،كمتر شيفته چيزي مي شوند.كودكي كه زياد به طرف چپ كاغذ متمايل شود (اگر چپ دست نباشد )نشانگر غم واندوه و گوشه گير بودن و بي اعتمادي نسبت به خود است .كودكاني كه نقاشيهايشان كاملا" در مركز كاغذ قرار مي گيرد،به طور كلي زياد بر خود و احساسات شان توجه وتمركز فكري ندارند.بنابه تحقيقات دو دانشمند آمريكايي (رزآل شولر-هات ويك)كودكاني كه بيشتر متمايل به كشيدن خطوط راست يا گوشه هاي راست هستند ،افرادي واقع گراي ؛اكثرا"متجاوز و مخالف گو ،برخوردار از تواناييهاي قابل توجه ،ابداع و مديريت مي باشند.كساني كه خطوط منحني و خميده را ترجيه مي دهند ،افرادي حساس وآرزومند به دست آوردن تحسين بزرگتران ،خياتاتي وكم اعتماد به خويشتن هستند.برتري فرمهاي دايره دليل بر عقب ماندگي نسبت به همسالان وتمايل به خصوضيات زنانگي است.كودكاني كه خطوط خود را در جهات همانند هدايت مي كنند ،افرادي مصمم و با اراده هستند افرادي كه خطوط خود را در همه جهات ولو مي سازند ،افرادي بدون تصميم واراده هستند.ترجيح دادن فرمهاي گوشه دار مبين يك نوع تصنع كاري تجاوزكارانه است.وضعيت زيگ زاگ ياخطوط شكسته در نقاشي دليل بر ناپايداري شخصيت و دمدمي بودن است.كساني كه از نقطه ها و ترسيم لكه هاي كوچك براي تجسم پديده ها كمك مي گيرند افرادي منظم ووسواسي مي باشند.پركردن منظم تمام كاغذ نيز دليل عقب ماندگي است . بسياري ازكودكان فقط قسمت كوچكي از سطح كاغذ رانقاشي مي كنند،اين قسمت اگر دور از مركز كاغذ وبي نهايت كوچك باشد، دليل بر عدم تعادل رواني است.كودكي كه قسمت فوقاني صفحه را مورد استفاده قرار مي دهد ،مغرور و خودستاست.آنكه نقاشي خود را بيشتر در پايين كاغذ مي كشد،پايداري خود را در برابر حوادث نشان مي دهد وبه شدت متكي به خود است.

خطوط

خطوط ممكن است معرف حالتهاي روحي يافكري خودآگاه ياناخودآگاه شخص ويا شخصيت نقاش باشد.خط مي تواند به اشكال مختلف ظاهر شود.ضخيم،نازك،نقطه نقطه،خط ممتد،افقي،عمودي،منحني،مارپيچ زاويه دار وغيره.وممكن است پررنگ ياكمرنگ مات ياشفاف باشد.بنابرخط به تنهايي توانايي آن راداردكه حالتهاي رواني مانند غم واندوه ، شادي،عصبانيت،ترديد ودودلي ،اعتماد به خود و....رانشان دهد.براي تجزيه و تحليل خطوط يا خط نوشتاري قواعد ساده ومعتبري وجود دارد.خطوط بازتر وبلند تر كه ناشي از حركات وسيع وپر دامنه است نشانگر راحتي و خوشخالي شخص مي باشد نيروي زندگي باعلائم وخطوط بلند كه به طرف بالا مي روند بيان مي شوند.خطوط فشرده وكوتاه بيانگر ضعف عصبي ،خطوط قطعه قطعه وبه هم پيچيده بيانگر پرخاشگري ،خطوط نازك وحركات ملايم در آنها نشان احساسات نقاش است .كودكان پيشرفته خطوطي به اشكال مختلف وبا حفظ تعادل ميان قسمتهاي مختلف ،وكودكان خجالتي خطوط كوتاه مثل چيزي كه منع شده باشد ترسيم مي كنند.به طور كلي قدرت وشدت خط ،نشانگر نيروي عاطفي است.خطوطي كه با نيروي زياد وپررنگ شروع مي شوند وبه صورت كاملا"بي رنگ به پايان مي رسند،نشانگر كمبود جوش وخروش وعدم قابليت خالق آن براي به پايان رساندن فعاليت در دست انجام و به طور كلي نشانگر آن نيروي دروني است كه نتوانسته است محل مناسبي براي اظهار وجود پيدا كند.كودكان لجباز كه هميشه مي خواهند اظهار وجود كنند اشكالي با خطوط پراكنده ترسيم مي كنند .گاه اين خصوصيات ممكن است به عوامل رشدي كودك بيش از عوامل شخصيتي او بستگي داشته باشد.خطوطي كه دور چيزي كشيده مي شود ،اگرخيلي صاف باشد بيانگر دشمني ،فشار و اغلب حتي بيماري عصبي ويا دلواپسي است واگر آن خطوط آرام ،مطمئن وروان باشدنشانگر شخصيت پخته خالق آن است.بنابر تحقيقات" رزآل شولر-هات ويك "اگر قسمتهايي از تركيب نقاشي براثرچندين بار خط خوردن مخفي مانده باشد ،بيانگر مشكلات عاطفي ودلهره وترس خالق آن از شيئي يا شصي است كه با خط خطي مخفي شده است.واگر قسمتي از نقاشي با خطوط بي رنگ و كمرنگ مخفي شده باشد نشان دهنده امنيت وسازگاري كودك است .

رنگها

رنگها نيز داراي ارزش بياني هستند وبه طريقي مارا به تفسير نقاشي وشناخت شخصيت نقاش راهنمايي مي كنند.انتخاب رنگ از نظر روانشناسي مفهوم خاص دارد .ولي براي تجزيه وتحليل ونتيجه گيري ازآن حتما"بايد عامل سن كودك را در نظر داشت.در دوران كودكي درفاصله سنين سه تا شش سالگي كودك بيشتر تحت تاثير فشارهاي دروني است علاقه زياد به رنگ دارد وآن را مقدم بر شكل ظاهري مي داند .ولي به تدريج هر قدر از وابستگي اوبه رنگ كم مي شود علاقه او به تقدم شكل بر رنگ افزوده مي شود .همچنين هر قدر كودك كوچكتر باشد،رنگهايي كه به كار مي گيرد زنده تر وبا افزايش سن كودك وتكامل او در راه شناخت منطقي،رنگهايي كه به كار مي برد بيشتر رنگاي سرد است.رنگهايي كه خشونت كمتري را نشان مي دهد،در كودكستان بيشتركودكان ترجيح مي دهند از رنگهاي گرم وتند استفاده كنند وفقط كودكاني كه در خانه تحت نظارت شديد قراردارند،رنگهاي سرد را انتخاب مي كنند كه مربوط به مشكلات عاطفي ورواني است.فقدان رنگ در تمام يا قسمتي از موضوع نقاشي كودك نشانگر خلاء عاطفي و ياگاهي دليل بر گرايشهاي ضد اجتماعي اوست.تجربه هاي فراوان نشان داده است كه كودكان سازگار در نقاشيهايشان به طور متوسط از پنج رنگ مختلف استفاده مي كنند،در حالي كه كودكان گوشه گير و يا آنها كه ارتباط بادنياي خارج رادوست ندارند از يك يا دو رنگ بيشتر استفاده نمي كنند.

استنباط غم وشادي ،ياعدم هماهنگي حالات رواني ،ياس واميد نيز ازراه مطالعه رنگها ممكن مي شود . مثلا رنگهاي گرم معرف شخصيت كودكان خون گرم مي تواند به حساب آيد.رنگهاي خنثي (خاكستري ها)مبين درون گرايي ،استدلال خودمختاري و حمله وري است.رنگهاي سرخ كه درآغاز مورد توجه وعلاقه كودكان خردسال است بعدها مبين فعاليتهاي غير دوستانه و پرخاشجويي مي باشد .بين كودكاني كه رنگ آبي رازياد به كار مي برند دوگروه مي توان تشخيص داد .

رنگ سياه معرف منع ،ترس فتشويق ووسواس است.

رنگ نارنجي آرامش وخوشي را به ياد مي آورد.

رنگ خاكستريتمايل به آعشته سازي رانشان مي دهد.

رنگ سبز گوياي عكس العمل برعليه نظام هاي خشك طاقت فرساست.

رنگ بنفش تمايلات درهم وبرهم ونا متجانس است.